Rond 2005 ging ik geregeld op werkbezoek bij instellingen voor jeugdzorg. Zo ook die zomerse donderdag. Op het programma stond een bezoek aan een gebouw in Scheveningen waar jonge kinderen met opgroeiproblemen behandeld werden. En waar ik een bijzondere ontdekking deed. Het was broeierig warm. De teamleidster stelde voor om het gesprek buiten te voeren. Ze ging ons voor door een grote lichte ruimte met openstaande deuren naar het terras achter het gebouw. De tuin eromheen ging over in een glooiend duin. Aan een tafel zaten, op kleine stoeltjes, een stuk of zes kinderen te tekenen. Het ontroerde me. Hun kinderhoofdjes, sommigen kwetterend en lachend, anderen meer voor zichzelf bezig. De warme, zilte wind, het duinlandschap, de kinderstemmen…..Ik merkte dat ik moeite had mijn aandacht te houden bij de toelichting van de teamleidster op de werkwijze van de instelling. Alsof mijn hoofd, nee, mijn hele wezen, langzaam ingenomen werd door iets anders. Ik vroeg om een korte pauze om me even op te frissen.
Weer in het gebouw viel mijn oog op een ronde ruimte. Als vanzelf liep ik daar naar binnen, het was ingericht als een soort kantoor. Maar in mijn hoofd ontstond een ander decor. Granieten vloer en wasbakken in de rondte, gescheiden met schotjes, zusters met witte schorten en koude washandjes.
In verwarring liep ik weer naar buiten en keek langs het duin omhoog. Weer kringelde een beeld op. ‘Is er boven op dat duin een soort zwembadje?’ De teamleidster keek me verbaasd aan. ‘Ja, er is een soort bassin waar de kinderen in kunnen poedelen als het warm is’. Oude beelden en gevoelens wurmden zich los en dartelden om en door elkaar. Ik was hier eerder geweest.
Het gevecht elke ochtend om die afschuwelijke pap niet te hoeven eten. Het dichtknijpen van je neus om je te dwingen. Die paplepel, die haaks op de steel stond. De grote ijzeren kroezen met veel te veel melk. De plastic broek die je aan moest tijdens het verplichte middagdutje. Zelfs mijn verontwaardiging daarover kwam weer tevoorschijn. Want ik plaste echt niet meer in mijn broek. Maar ook die lange-lijs-poppen, die ik prachtig vond en waar ik elke ochtend naar uitkeek. En bij mooi weer dus het waterbassin op het duin, waar we -in onze uniforme pofbroekjes- naar toe mochten rennen om door de leidsters te worden natgespoten met een tuinslang.
Ik wist al wel dat ik in mijn jeugd, ik moet bijna vier jaar zijn geweest, naar een ‘kolonie’ was gestuurd omdat ik niet goed at. Waar ik elke dag met een tram naar toe ging. De duinkolonie, zo noemden mijn ouders het. Veel aandacht had ik er verder nooit aan besteed.
Tot dat moment, zo’n veertig jaar later, waarop deze plek en het gebouw me als het ware wakker kusten en een wolk van vergeten vroege jeugd ontsloten.
Speurwerk op internet daarna leverde niet veel informatie op. Wel dat de Haagse Tram Maatschappij inderdaad een speciale tram had waarmee kinderen na de oorlog van en naar Scheveningen vervoerd werden. Soms voor een dagje gezonde zeelucht in de vakantieperiode. Maar ook kinderen die dagelijks naar de kolonie moesten. En de dwarse paplepel, handig om dwarse kinderen te voeren, was te verkrijgen via een spaaractie bij Molenaars kindermeel. Destijds een begrip voor ouders en artsen als het om voedzame babyvoeding ging.
Over de Duinkolonie in Scheveningen heb ik niets kunnen vinden. Maar het was ongetwijfeld één van de gezondheidskolonies in bos of aan zee, waar arme stadskinderen sinds eind 19e eeuw aan konden sterken in de frisse buitenlucht. Dit onder een strak regime van rust, reinheid en regelmaat. En was ik dus zo’n ‘Haags bleekneusje’. Met een levenslange afschuw van warme melk, pap, klonten en vellen.
Wie weet heeft deze ervaring er toe bijgedragen dat ik pedagogiek ben gaan studeren. Met kansen voor kinderen als rode draad in mijn werk. Waarmee dit Haagse bleekneusje is uitgegroeid tot een levenslustige en gezonde zeventiger.
